هریک از اقوام گوناگون ساکن در جغرافیای ایران، رقص‌هایی دارند که برگرفته از تاریخ زندگی طبیعی و اجتماعی آنان است. این رقصها همانند دیگر پدیده‌های فرهنگ مردم از مفاهیم اساسی زندگی اقوام ایرانی منشأ گرفته و در نتیجه سازگار و همگام با ساختار معیشتی، فکری و اخلاقی قومی هستند.
این رقصها کارکردها و مضمونهای گوناگونی مانند آئینی و دینی، شادی و تغزل، حماسه و رزم، کار، تقلید و نمایش، سوگ و درمان دارند.
رقصهای لُری شامل دامنه‌ای از رقصهای فولکلوریک است که در میان گروه‌های مردم لُرتبار بشکل انتقال از نسلی به نسل بعدی گسترش یافته و شکل گرفته‌است. رقصهای لری عموماً ویژگی‌های مشترک رقصهای ایرانی شامل دسته‌ای و گروهی بودن، آرایش دایره وار، جنبه آهنگین و لباسهای رنگارنگ را درخود دارند.
در مناطق لرنشین ایران، رقصهای بسیار گوناگونی وجود دارد. دستمال بازی، رقصهای چپی یا چوپی، «سنگین سما» با ضرب و کمانچه یا با دهل و سرنا، رقص سه پا که تندتر از رقص سنگین سما است، رقص دو پا با ریتم کندتر، رقص دو نفره با چوب که نمایشی رزمی است از مهم‌ترین شیوه‌های رقص لری هستند. از دیگر شیوه‌های کمتر مرسوم می‌توان به رقصهای برزگری به هنگام درو کردن محصولات، رقص آهنگین «پا پشت پا»، رقص «سوار سوار» رقص مرگ که به هنگام مصیبت اجرا می‌شود، اشاره کرد. این رقص در میان لرهای لرستان فیلی(لُر کوچک) به نام چَمَریونه و نزد بختیاریها و لرهای جنوبی (لر بزرگ) در سوگ خویشاوندان نزدیک اجرا می‌شود.
رقص دستمال ، سبکی از رقصهای پرجنب‌وجوش و مهیج است که عمدتاً در میان بختیاریها و لرهای جنوبی اجرا می‌شود و سبک غالب رقص در جشن‌های عروسی است. این رقص توسط زنان و مردان انجام می‌گیرد و درخود شیوه‌های اجرای مختلفی (مانند اشتَفی‌مَنگَنا) و هماهنگ با موسیقی نوازندگان دارد. دو دستمال و هرکدام در یک دست قرار می‌گیرند. همگام با حرکات ملایم پا، کمر و تغییر جهت بدن، اجراکنندگان دستمالهای رنگی را به‌شکل هماهنگ در جهات مختلف به حرکت درمی‌آورند. بنظر می‌رسد فلسفه این حرکات، از سده‌ها فعالیت‌های روزمره زندگی این مردمان و همزیستی با عوامل انسانی و طبیعی منشأ گرفته‌است. همگام با بالارفتن تدریجی ریتم رقص، حالت دست‌گرفتن ممکن است به حالت رودررو و انفرادی تغییر یابد.
رقص چوب (به لُری: چوبازی)، یک سبک رقص ویژه دونفره است که اغلب در مراسم شادی و جشنها انجام می‌گیرد و تداعی‌گر نبردهای رزمی و پهلوانی است. این سبک در میان بختیاریها، لرهای جنوبی و حتی ایلات غیر لرتبار مانند قشقایی‌ها متداول است. این رقص اغلب توسط دو مرد انجام می‌گیرد، اگرچه گاه زنان نیز مشارکت می‌کنند. یک اجراکننده (دفاع‌کننده) درحالیکه چوب بلند و سنگینی در دست دارد، ابتدا با چوب به رقص می‌پردازد و سپس به حالت تدافعی موضع می‌گیرد. اجراکننده دیگر (حمله‌کننده) چوب انعطاف‌پذیر کوتاه‌تری (تَرکه، Tarka) در دست می‌گیرد و پس از رقص و آمادگی دفاع‌کننده باید به شیوه‌ای ضربه خود را فقط به سطحی پایین‌تر از زانوی او برساند. همگام با اجرای دهل و کرنا توسط نوازندگان، دفاع‌کننده تنها می‌تواند با سپر قرار دادن چوب بزرگ و به‌هوا پریدن از خود دفاع کند. پس از ضربه مهاجم درصورت به هدف خوردن و تأیید ضربه او، دفاع‌کننده که بازنده محسوب می‌شود باید جای خود را به مدعی دیگری بدهد. درصورتی‌که مهاجم موفق نشود، دفاع‌کننده در مقام مهاجم قرار می‌گیرد و بازنده یا فرد دیگری مقابل او می‌ایستد. این رقص و نبردها تا تعیین قهرمانان ادامه پیدا می‌کند و جمعیت احاطه‌کننده با ابراز هیجان و هلهله برندگان را تشویق می‌کنند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر